April 2022, het is zo ver: de voorstellingen in Vries, Leeuwarden en Groningen gaan van start. We staan sterk om onze stem te laten horen en onze bezieling te laten voelen. Van deelnemers kwamen geïnspireerde bijdragen, die in het programma terug te vinden zijn. Teksten werden aangedragen en muzikale wensen kregen een plek in het geheel. En niet te vergeten de visuele bijdragen, die richting hebben gegeven aan het artistieke eindresultaat. De organische ontwikkeling van dit gezamenlijk project gaat nog steeds door. In resonans met de plaats en de sfeer van de optredens kan het karakter van de voorstelling per keer variëren. Wij verheugen ons op het laten horen en zien van Libera me!

    Niet de macht van macht
    Niet de onmacht van twijfel
    Onmachtig zijn leert
                (haiku Jan Verbogt)

Macht …….. onmacht…..hoe actueel is het gebleken! Ziekte, isolement, zorg om de toekomst. Het is de afgelopen jaren zo concreet geworden en heeft ontzetting en ontreddering gebracht. Als mens heb je dan behoefte aan troost en bemoediging maar ook aan het vinden van je eigen kracht. Aan het opkomen voor die behoeften en aan de erkenning om jezelf te mogen zijn. Aan de liefde van en voor je medemens.

    Bevrijd me van de angst; van de onzekerheid; van mijn onvermogen.
    Ook wanneer hemel en aarde staan te schudden op hun grondvesten.
                 (uit: Libera me)

Deze Gregoriaanse en andere Latijnse teksten hoef je niet te verstaan om ze te kunnen voelen. Hoe oud ze ook zijn, ze verwoorden dezelfde menselijke behoeften en emoties als de hedendaagse. De innerlijkheid van de melodieën is rustgevend en nodigt uit om je eraan over te geven.

Wij mensen zijn schakels in een keten. De generaties vóór ons dragen we in ons mee terwijl wij degenen die na ons komen voeden. En al veranderen de omstandigheden, in de kern zijn er overeenkomsten. Dat geldt voor onze gedachten, ons gevoel; voor teksten en muziek. Dat geldt evenzeer voor mens-overschrijdende behoeften of problemen. Zoals macht die ons levenspad beïnvloedt en onvermijdelijk tot onmacht leidt. Con Anima heeft “macht en onmacht” als thema gekozen voor haar nieuwe programma.

Achtergrond composities

Anke Brouwer, Mathijs den Daas en Margreet Hoekstra hebben composities geschreven voor de voorstelling LIBERA ME. in het volgende gedeelte vertellen zij er iets over.

Verdwaald Liedje (Anke Brouwer*)

   

In dit late gedicht van Claus rent de arme mens maar wat rond totdat hij geen adem meer heeft en dood neervalt. Uit angst voor dat sterven heeft hij de goden en de torens (kerken) verzonnen, volgens de ik-persoon. Vervolgens leeft hij in de schaduw van diezelfde torens en valt er toch niet te ontkomen aan het einde. Want de dood haalt iedereen op, goed of slecht, jong of oud. De bruid of de godin die de dood personifieert, beschouwt dit allemaal met mededogen en zucht, “amaai”.
Alhoewel het een zwaar thema is, zit er lichtheid in het gedicht, dat vind ik heel mooi. Het laat je nadenken, maar ook glimlachen. Claus wordt nergens sentimenteel, maar het gedicht raakt wel je gemoed. Ik heb geprobeerd om deze kenmerken ook door te voeren in de muziek. Het gedicht heeft al een mooi ritme van zichzelf, ik hoefde de zinnen alleen maar een melodie te geven. In het eerste gedeelte hoor je de mensen bezig met hun rusteloze geren, later in de compositie wordt er steeds meer uitgezoomd en is er plaats voor rust en beschouwing. Het mededogen met de arme mens heb ik geprobeerd uit te drukken in de harmonieën: er komen genoeg dissonanten voorbij, maar die heb ik met name ingezet om akkoorden mooier te maken. En wie weet valt er nog een glimp te horen van wat er gebeurt als men uitgerend is en de laatste ‘amaai” heeft geklonken.

Orgel en piano worden niet vaak samen gebruikt. In dit geval leek het me wel passend. Het orgel zorgt voor de rustige basis, door middel van liggende akkoorden en een zachte klank. Ook is er de associatie met kerk en afscheid. De piano heb ik gebruikt voor de meer springerige en ritmische passages, het leven. Samen zijn ze in balans.
De EWI speelt daar vervolgens zijn melodieën overheen, als aanvulling op de koorpartijen.

De Liefde (Anke Brouwer* naar 1 Kor. 13)

   

"Zonder liefde is alles zinloos, dat is boodschap van deze mooie tekst. Wat ik er bijzonder aan vind, is dat iedereen zich er waarschijnlijk wel in kan vinden, ongeacht geloof of achtergrond.
En het fragment over de dreunende gong en de schelle cymbaal vraagt er natuurlijk om om op muziek gezet te worden!
Mijn idee was om een statig, maar ook feestelijk stuk te maken voor een groot koor, solide opgebouwd vanuit één melodie en drie akkoorden, waaruit allerlei dialogen en wisselende samenwerkingsverbanden ontstaan. In het eerste deel wordt het koor slechts begeleid door de EWI-bas, later komt daar het orgel bij en kan de liefde uitbundig en zonder reserves gevierd worden. En een duet tussen twee solisten mocht uiteraard niet ontbreken."

Preludio 1 en 2 (Matthijs den Daas)

"Met 2 piano’s exposeer ik een thema.
Dit thema wordt met een modulaire synthesizer gedurende de voorstelling vervormd, zoals de tijd ook onze wijsheden en bolwerken vervormt.
Vooruit, achteruit, vertraagd, versneld, de tijd gaat er alle kanten mee op totdat niemand meer weet waar het vandaan kwam, of hoe het was."

Last Love (Margreet Hoekstra)

Een kort interview

Wat inspireert je bij het maken van nieuwe muziek? "Vaak word ik geïnspireerd door teksten die een gevoel bij mij oproepen. Bij Last Love was het weemoed."

Hoe begin je dan? "Ik werk intuïtief, soms zing ik een melodie. Of ik laat mijn handen via de piano vertellen hoe iets kan klinken. Zo kan er iets ontstaan."

Is daar een bepaald moment voor nodig? "Nee… het gevoel is al in mijn lichaam aanwezig, ik proef eraan…. bekijk het….. soms voor lange tijd. Plotseling is het moment daar, dan ga ik zitten en moet het op papier komen."

Een paar composities hebben een verband met het noorden, Estland en nu Finland, is dat toeval? "……..Het is de taal van daar die iets speciaals voor mij heeft, hij is schilderachtig en geeft mij beelden, daarvan kan ik muziek maken."